Opiniestuk – Hoe de media de Holocaustherdenking politiseert

In het Yad Vashem in Jeruzalem werd deze maand de jaarlijkse Holocaustherdenking gehouden. Nog geen dag later hebben zelfs kwaliteitsmedia de herdenking gebruikt om Israël te beschuldigen van ‘politisering van de Holocaust’. Door direct deze link te leggen en de noodzaak van de bijeenkomst te negeren maken zij zich hier echter zelf schuldig aan.

In het Yad Vashem in Jeruzalem waren veel politieke leiders uit allerlei landen aanwezig om te herdenken en om te voorkomen dat deze zwarte bladzijde uit de geschiedenis nog een keer wordt herhaald. Niet onnodig in een tijd van Iraanse doodsbedreigingen en groeiend antisemitisme, zou men denken.

Voor veel media was de top echter geen plek om politieke belangen los te laten en te kijken hoe de situatie voor Joden is 75 jaar na dato. Een korte zoekopdracht in Google levert al genoeg materiaal op. Bijvoorbeeld de locatie van het Yad Vashem moet het ontgelden. Zou Israël dan niet te veel invloed hebben op wat antisemitisme is of niet? Zou de Holocaust niet gepolitiseerd worden? We lezen zelfs hoe de focus van het Yad Vashem onderuit wordt gehaald. De herdenkingslocatie zou bekend staan om het misbruiken van de Holocaust voor de politieke belangen van Israël. Alsof dat niet genoeg was lezen we zelfs in het NRC-artikel Holocaustherdenking en Politiek gaan samen in Israël hoe de Holocausttop en herdenking wordt gereduceerd tot een politieke vertoning.

Wie de politieke vooringenomenheid durft los te laten beseft hoe belachelijk dit is. Al jaren wordt in het Yad Vashem in Jeruzalem deze Holocaustherdenking georganiseerd. Dat het het grootste Holocaustmonument en museum in Israël is, zou niet vreemd moeten zijn. Men vindt het immers ook niet vreemd dat het grootste herdenkingsmonument en museum over de Armeense genocide in de hoofdstad van Armenië ligt. Dat het Yad Vashem zowel het herdenken van deze misdaad als ook het voorkomen van een herhaling vandaag de dag centraal stelt, zou evenmin tot discussie moeten leiden. Herdenken is namelijk belangrijk, maar zonder het trekken van een les uit het verleden is herdenken waardeloos.

In een tijd van Iraanse doodsbedreigingen en groeiend antisemitisme zou men zeggen dat het trekken van een les uit het verleden niet overbodig is. Het Iraanse regime heeft over een periode van jaren talloze doodsbedreigingen tegen Israël geuit. Een beetje onderzoek op het internet toont filmpjes van militaire parades waar raketten met het Hebreeuwse opschrift ‘dood aan Israël’ werden getoond en officiële toespraken van de Iraanse politiekleiders die dreigen Tel Aviv en Haifa met de grond gelijk te maken. Het laatste is feitelijk een oproep tot genocide van miljoenen mensen. Hoe kan dat niet actueel zijn tijdens een Holocaustherdenkingsdag en waar antisemitisme toe kan leiden?  Het Iraanse regime heeft het niet alleen bij woorden gehouden. Elke raket die vanuit Gaza op Israël wordt afgevuurd is door Iraanse technologie, steun of financiering gemaakt. Bewegingen als Hezbollah, Hamas en de Islamitische Jihad danken hun budget onder andere aan Iran. Dit benoemen is geen politisering, het is een verontrustende constatering zeker in een tijd van groeiend antisemitisme.

Het is waar, op de Holocaustherdenkingsdag hebben staatshoofden speeches gehouden en het antisemitisme van vandaag de dag gekoppeld aan hun politiek handelen. Maar een effectief beleid, dat ook landen aanpakt die oproepen tot de vernietiging van andere landen, vereist politieke daadkracht. Dit wegwuiven als ‘politisering van de Holocaust’ is niet alleen een gebrek aan empathie en immoreel, maar eigenlijk ook politisering op zichzelf. Het is immers een politiek oordeel om te beweren dat Israël de Holocaust zou misbruiken. Eigenlijk maakt een krant als NRC zichzelf dus schuldig aan waar het Israël van beschuldigt.

Dit laatste aspect laat ook een steeds groter probleem in onze samenleving zien, namelijk dat Holocaustherdenking, antisemitismebestrijding of het benadrukken van het bestaansrecht van Israël als een politieke keuze wordt gezien en niet als een vanzelfsprekendheid. Het is steeds meer salonfähig om te zeggen dat Israël de Holocaust misbruikt om de Palestijnen te onderdrukken. Ongetwijfeld zijn er extreemrechtse figuren die dit doen maar er zijn minstens zoveel extremisten in de Palestijnse gebieden als in Europa die Israëls politiek met de Nazi’s vergelijken, om daarbij het eigen schuldgevoel voor de Tweede Wereldoorlog weg te wuiven. Dit is eigenlijk een politiek oordeel op zichzelf, bedoeld om anti-Israëlisme en antisemitisme te verspreiden.

Het benadrukken van het veilige voortbestaan van het land waar het merendeel van de Joden wereldwijd woont zou geen politieke keuze moeten zijn en kan perfect los staan van iemands politieke mening over een tweestatenoplossing. Het benadrukken van de ernst van groeiend antisemitisme zou evenmin los moeten staan van iemands mening over Israël en de Arabische buurvolkeren. Wanneer zelfs kwaliteitsmedia meedoen met het reduceren van de Holocaustherdenking tot een pro-Netanyahu vertoning moet men gealarmeerd zijn. Juist om deze reden is de herdenkingsdag en de link met het heden noodzakelijker dan ooit.